Ngày 16/10/2025, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội khóa XV tổ chức Tọa đàm “Lấy ý kiến chuyên gia về hoàn thiện chính sách dự trữ chiến lược trong sửa đổi Luật Dự trữ quốc gia”, do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Phạm Thúy Chinh chủ trì. Tham dự có đại diện lãnh đạo các Bộ, ngành Trung ương và nhiều chuyên gia, nhà khoa học. Đại diện Học viện Tài chính, TS. Nguyễn Văn Bình, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Học viện đã tham luận và đề xuất nhiều giải pháp quan trọng về hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực quản trị và phát triển mô hình “dự trữ chiến lược” như một công cụ điều tiết chủ động của Nhà nước hiện đại.

HVTC04: TS. Nguyễn Văn Bình phát biểu tại Tọa đàm

Hoàn thiện chính sách dự trữ chiến lược là nền tảng bảo đảm an ninh kinh tế quốc gia

Đại diện Học viện Tài chính, TS. Nguyễn Văn Bình phát biểu nhấn mạnh rằng, dự trữ quốc gia là nguồn lực dự phòng chiến lược của Nhà nước hiện đại, giữ vai trò đặc biệt trong bảo đảm an ninh kinh tế, an sinh xã hội và ổn định kinh tế vĩ mô.

Theo ông, việc sửa đổi Luật Dự trữ quốc gia lần này là bước ngoặt chiến lược trong quản trị quốc gia, nhằm chuyển từ “ứng phó bị động” sang “chủ động kiến tạo”, từ “quản lý hàng hóa” sang “quản trị nguồn lực chiến lược”. Từ nghiên cứu lý luận và kinh nghiệm quốc tế, TS. Nguyễn Văn Bình đề xuất bốn định hướng trọng tâm:

Thứ nhất, hoàn thiện tư duy chiến lược, coi dự trữ quốc gia là công cụ điều tiết kinh tế, trụ cột ổn định xã hội.

Thứ hai, Xây dựng khung pháp lý hiện đại, minh bạch, đồng bộ với hệ thống luật tài chính, ngân sách và quản lý tài sản công.

Thứ ba, Ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn, đầu tư kho thông minh, trung tâm điều hành số hóa.

Thứ tư, Phát triển hợp tác công – tư, huy động doanh nghiệp tham gia vận hành, lưu thông, bảo quản hàng dự trữ, giảm gánh nặng ngân sách.

Ông khẳng định: “Dự trữ quốc gia cần được nhìn nhận như nguồn lực yên lặng nhưng quyền năng, công cụ của Nhà nước kiến tạo phát triển. Một khuôn khổ pháp luật đồng bộ, hiện đại sẽ giúp dự trữ quốc gia thực sự trở thành nền tảng bảo vệ an ninh kinh tế và phát triển bền vững”.

Chuyển từ “cứu trợ thụ động” sang “dự trữ chiến lược và công cụ điều tiết chủ động”

Theo Tờ trình của Bộ Tài chính, sau hơn 12 năm thực hiện, Luật Dự trữ quốc gia đã góp phần đáp ứng hiệu quả các nhiệm vụ đột xuất, cấp bách của Nhà nước, song thực tiễn cho thấy còn nhiều bất cập: chính sách đối với cán bộ làm công tác dự trữ chưa phù hợp; phạm vi điều chỉnh và thẩm quyền quản lý chưa thống nhất với các luật hiện hành; quy trình xuất - nhập, điều chuyển hàng hóa còn rườm rà; tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật chưa được cập nhật kịp thời.

Đặc biệt, luật hiện hành chưa làm rõ nội hàm “dự trữ chiến lược” và chưa cho phép sử dụng hàng dự trữ quốc gia phục vụ mục tiêu an sinh xã hội, phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy, Bộ Tài chính xác định việc sửa đổi luật lần này nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, bảo đảm thống nhất pháp luật, tăng tính chủ động và hiệu quả điều tiết vĩ mô.

Dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) vẫn giữ 6 chương nhưng rút gọn còn 31 điều, đồng thời mở rộng phạm vi và mục tiêu. Luật mới hướng tới chuyển từ “cứu trợ thụ động” sang “dự trữ chiến lược” - công cụ chủ động điều tiết thị trường, ổn định giá cả, bảo đảm an sinh và hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội. Dự thảo cũng bổ sung chương riêng về “dự trữ chiến lược”, tập trung vào các mặt hàng, vật tư, thiết bị và tài nguyên thiết yếu phục vụ cả quốc phòng và phát triển bền vững.

Cơ chế quản lý mới được phân quyền mạnh hơn cho Chính phủ, cho phép quy định linh hoạt danh mục hàng dự trữ, rút ngắn quy trình điều hành và nâng cao khả năng ứng phó biến động. Đồng thời, dự thảo phân định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành và địa phương, bảo đảm tính minh bạch và thống nhất trong quản lý.

Các chuyên gia thảo luận, trao đổi

Tại tọa đàm, các chuyên gia đánh giá dự thảo là bước ngoặt chuyển đổi mô hình dự trữ quốc gia, hướng tới “kiến tạo phát triển” thay vì chỉ “ứng phó bị động”.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Hữu Chí đề xuất làm rõ cơ cấu của dự trữ chiến lược gồm: dự trữ tài chính, dự trữ hàng hóa thiết yếu và dự trữ dài hạn cho phát triển xã hội; đồng thời mở rộng sự tham gia của khu vực tư nhân thông qua mô hình hợp tác công - tư (PPP), giảm gánh nặng ngân sách, tăng hiệu quả luân chuyển hàng hóa.

Các đại biểu thống nhất cần quy định rõ thẩm quyền can thiệp bằng dự trữ chiến lược, hiện đại hóa hệ thống kho bằng công nghệ số, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dự trữ, đồng thời duy trì chính sách đãi ngộ đặc thù cho lực lượng làm công tác dự trữ.

GS.TS Đinh Văn Nhã, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội, nhấn mạnh: “Dự trữ quốc gia phải đảm bảo mục tiêu kép - vừa điều tiết thị trường kịp thời, vừa ứng phó hiệu quả với rủi ro và thiên tai.”

Kết luận tọa đàm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phạm Thúy Chinh ghi nhận và đánh giá cao các ý kiến đóng góp, nhất là về quản lý, bảo quản hàng dự trữ, ứng dụng khoa học công nghệ và cơ chế phân quyền. Bà khẳng định, cơ quan chủ trì thẩm tra và cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu đầy đủ các đề xuất của chuyên gia, nhà khoa học, trong đó có Học viện Tài chính, để hoàn thiện hồ sơ dự án Luật trình Quốc hội xem xét trong kỳ họp tới.

Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) kỳ vọng sẽ thiết lập nền tảng pháp lý và thể chế chiến lược cho công tác dự trữ quốc gia, góp phần bảo đảm an ninh kinh tế, an sinh xã hội, tăng cường khả năng tự cường và phát triển bền vững của đất nước trong thời kỳ hội nhập sâu rộng.