Pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng, vừa là công cụ quản lý Nhà nước hữu hiệu, vừa tạo hành lang pháp lý an toàn, tin cậy, thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Ở nước ta, thời gian qua, cùng với việc không ngừng xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống trở thành yêu cầu cấp thiết, cần được thực hiện thường xuyên, liên tục và hiệu quả. Trên thế giới hiện có nhiều nước tổ chức Ngày Pháp luật hay Ngày Hiến pháp như một ngày hội để “thượng tôn pháp luật”, tôn vinh Hiến pháp - đạo luật gốc của mỗi quốc gia. Hiện nay có hơn 40 quốc gia lấy ngày ký, ban hành hoặc thông qua Hiến pháp để hằng năm tổ chức kỷ niệm “Ngày Pháp luật” của đất nước mình.

Ngày 09/11/1946, bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được ban hành. Tư tưởng lập hiến, giá trị dân chủ, nhân quyền và mô hình về tổ chức nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân được ghi nhận trong Hiến pháp 1946 luôn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt các bản Hiến pháp sau này và toàn bộ hệ thống pháp luật Việt Nam. Vì vậy, ngày 09/11 - ngày ban hành Hiến pháp 1946 được xác định là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và chính thức được luật hóa trong Luật Phổ biến giáo dục pháp luật năm 2012.

Tại Điều 8 Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 quy định: “Ngày 09/11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội”. Cụ thể hóa Điều này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 28/2013/NĐ-CP ngày 4 tháng 4 năm 2013 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật phổ biến, giáo dục pháp luật, trong đó quy định cụ thể nội dung, hình thức và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong tổ chức triển khai thực hiện Ngày Pháp luật.

2. Ý nghĩa của ngày Pháp luật Việt Nam (09/11)

Ngày Pháp luật Việt Nam 09/11 có ý nghĩa giáo dục sâu sắc trong việc đề cao giá trị của pháp luật trong Nhà nước pháp quyền, đề cao quyền cũng như trách nhiệm, nghĩa vụ của công dân trong học tập, tìm hiểu pháp luật và tự giác chấp hành pháp luật:  

Thứ nhất, thể hiện tinh thần thượng tôn pháp luật: Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức hằng năm nhằm giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho toàn dân. Với ý nghĩa đó, mọi tổ chức, cá nhân đều tham gia nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật, đưa các quy định của pháp luật đi vào cuộc sống.

Thứ hai, tôn vinh Hiến pháp và giá trị dân chủ: Ngày 09/11 gợi nhớ cột mốc với Hiến pháp 1946 – bản Hiến pháp mang tư tưởng tiến bộ, đề cao quyền con người, quyền công dân và giá trị dân chủ. Điều này góp phần nuôi dưỡng niềm tự hào và trách nhiệm bảo vệ nền tảng pháp luật quốc gia.

Thứ ba, nâng cao hiệu quả xây dựng, phổ biến, giáo dục pháp luật và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân: Bản chất của nhà nước pháp quyền chính là tính thượng tôn pháp luật trong tổ chức đời sống kinh tế, xã hội của một quốc gia. Nhà nước pháp quyền đòi hỏi một hệ thống pháp luật hoàn thiện, bao gồm tính thống nhất, ổn định, minh bạch, công bằng và dân chủ. Tổ chức Ngày Pháp luật Việt Nam 09/11 góp phần đáp ứng các yêu cầu trên và trở thành một trong những điều kiện quan trọng thúc đẩy tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.

Thứ tư, hướng tới xây dựng nền văn hóa pháp lý, chuyển hóa pháp luật vào đời sống: Văn hóa pháp lý hiện hữu, được thể hiện hàng ngày ở tất cả các lĩnh vực hoạt động của nhà nước, cá nhân và xã hội, trong nội dung, thực hành, áp dụng Hiến pháp, pháp luật, trong tất cả những vấn đề liên quan đến con người, quyền, tự do, trách nhiệm của con người. Để hình thành nền văn hóa pháp lý, cần phải xây dựng lối sống tôn trọng pháp luật. Lối sống theo pháp luật thể hiện một trạng thái thường xuyên, thường ngày, được tạo lập từ các ứng xử theo pháp luật ở mọi lúc, mọi nơi, mọi hoàn cảnh; không đơn thuần chỉ là một hành động nhất thời mà trở thành thói quen. Do vậy, Ngày Pháp luật Việt Nam 09/11 có ý nghĩa giáo dục sâu sắc trong việc đề cao giá trị của pháp luật trong Nhà nước pháp quyền, hướng mọi tổ chức, cá nhân tính tích cực tham gia với hành vi, thái độ xử sự pháp luật đúng đắn, đề cao quyền cũng như trách nhiệm, nghĩa vụ của cá nhân công dân trong học tập, tìm hiểu pháp luật và tự giác chấp hành pháp luật.

Ngày Pháp luật Việt Nam 09/11 không chỉ ghi dấu cột mốc lịch sử về sự hiện diện Hiến pháp đầu tiên của nước VNDCCH, mà quan trọng hơn, đây là lời nhắc nhở trách nhiệm đối với toàn dân trong việc tôn trọng và thực thi pháp luật một cách nghiêm túc, chuẩn mực. Từ nhận thức đúng đến hành động đúng đắn, từ tuân thủ đến lan tỏa tinh thần thượng tôn pháp luật trong môi trường làm việc và đời sống xã hội, mỗi người chúng ta đều là một mắt xích quan trọng tạo nên văn hóa pháp lý vững mạnh.

3. Các khẩu hiệu hưởng ứng ngày Pháp luật Việt Nam

Thực hiện Kế hoạch tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Bộ Tư pháp năm 2025 (được ban hành kèm theo Quyết định số 2815/QĐ-BTP ngày 15/9/2025), Học viện Tài chính hưởng ứng ngày Pháp luật Việt Nam với các khẩu hiệu:

- Truyền thông chính sách, dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật nhằm tạo sự đồng thuận cao của xã hội, bảo đảm hiệu quả thi hành văn bản sau khi ban hành.

- Truyền thông chính sách, dự án, dự thảo văn bản góp phần nâng cao trách nhiệm giải trình, bảo đảm quyền của người dân, phát huy trí tuệ xã hội trong xây dựng pháp luật.

- Đẩy mạnh truyền thông chính sách góp phần tạo sự đồng thuận, nâng cao hiệu quả, hiệu lực trong xây dựng và thực thi pháp luật.

- Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật là việc làm thiết thực hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

- Hiểu biết và chấp hành pháp luật là bảo vệ chính mình và cộng đồng, vì một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh./.